دانش پرستاری: از کلاس درس تا جامعه

بررسی فرهنگ ایمنی بیمار از دیدگاه پرستاران در بیمارستان های آموزشی شیراز و ارائه راهکارهایی در راستای بهبود وضعیت موجود –سال 1387-1388

استادراهنما : دکتر ناهید حاتم
استاد مشاور: وحید کشتکار ، دکتر علی کشتکاران
پژوهشگر: فرخنده فروزان

چکیده:

مقدمه:
 یکی از بارزترین حقوق انسان¬ها، حق ایمن بودن از خطرات و آسیب_ها، هنگام دریافت خدمات سلامت است حال آنکه خطاهای پزشکی در تمام دنیا، یکی از چالش¬های بزرگ و مهم نظام سلامت است که تمامی کشورها را تهدید می¬نماید طی دو دهه¬ی اخیر این تفکر که سیستم سلامت به اندازه¬ی کافی ایمن نیست و نیازمند بهبود و ارتقاء یافتن است در سطح جهانی مورد بررسی قرار گرفته است، از سوي ديگر، توسعه و پیشرفت در ایمنی بیمار به سازمان¬های بهداشت و درمان و ارائه دهندگان کمک کرد تا خطر را شناسایی کنند و راه حلی برای از بین بردن آن جستجو کنند.اما اين حقيقت وجود دارد كه بدون ایجاد فرهنگ ایمنی در تمام تسهیلات بهداشتی و درمانی یک توسعه ناگهانی و پایدار در مراقبت از بیمار رخ نخواهد داد.
روش¬ها:
 پژوهش حاضر، یک مطالعه توصيفي-مقطعي است . این پژوهش در ميان 413 نفر از پرستاران 9 بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشكي شیراز انجام شده است . در این پژوهش از پرسشنامه منتشر شده توسط آژانس کیفیت و تحقیقات بهداشت ودرمان آمریکا، براي سنجش 12 بعد تشكيل دهنده فرهنگ ايمني بيمار مي¬باشد ،استفاده شده است . داده¬ها با نرم افزار Spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت . پس از ارزیابی وضعیت ایمنی بیمار جلساتی با حضور مدیران بیمارستان¬ها و مدیران پرستاری بیمارستان¬های مورد پژوهش تشکیل و با همکاری آنها دستورالعملی در راستای بهبود وضعیت موجود تهیه و ارایه گردید.

نتايج:
 يافته¬هاي بدست آمده از اين پژوهش با توجه به ابعاد 12 گانه تشكيل دهنده فرهنگ ايمني بيمار حاكي از آن است كه:ابعاد درک کلی پرسنل نسبت به ایمنی، آموزش سازمانی/بهبود مستمر در زمینه ایمنی بیمار، کار تیمی درون واحدها، ارتباطات باز و شفاف پیرامون مسائل ایمنی بیمار، بازخورد(feed back) و ارتباطات در مورد خطاهای صورت گرفته، پاسخ¬های غیر¬تنبیهی به خطاها، حمايت مدیر بیمارستان از ایمنی بیمار، کار تیمی در بین واحدهای بیمارستانی و میزان فراوانی حوادث گزارش شده با كسب نمره ميانگين 8/1-8/2 داراي وضعیت نامناسب و دو بعد انتظارات و عملکرد سرپرست بخش¬ها در راستای ارتقای ایمنی بیمار و حجم کاری پرسنل با کسب نمره میانگین 3 و1/3 داراي وضعیت متوسط و بعد نحوه انتقال بیمار بین بخشها در بیمارستان¬های آموزشی شیراز با کسب نمره¬ی میانگین 7/3 داراي وضعيت مناسبي مي¬باشد. از بين تمام ابعاد، بعد آموزش سازماني در زمينه ايمني بيمار نامناسب ترين و بعد نحوه انتقال  بیمار بین بخشها مناسب ترين وضعيت را داشته اند؛ بطور کلی یافته¬های پژوهش حاضر نشان داد که، وضعيت فرهنگ ايمني بيمار در تمام بيمارستان¬هاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي شيراز نامطلوب مي باشد .

بحث:
 با توجه به نامناسب ارزيابي شدن اكثر ابعاد مورد بررسي به نظر مي¬رسد مهمترين دلايل نامناسب بودن فرهنگ كلي ايمني بيمار در تمام بيمارستان¬هاي مورد مطالعه، عدم وجود سيستم و عمليات درمانی مناسب و ايمن در محيط بيمارستان¬ها، عدم حمايت جدي مديران ارشد سازمان¬هاي بهداشتي و درماني و به تبع آن مديران اجرايي، عدم گزارش دهي خطاهاي رخ داده به علت ترس از نوع پاسخ¬هاي تنبيهي، عدم استفاده از خطاها به عنوان منبع یادگیری و تكرار مجدد خطاها و عدم پيشگيري از حوادث آينده، باشد.
با توجه به يافته¬هاي حاصله شديدا نياز به ايجاد فرهنگ درست ايمني بيمار در بيمارستان¬هاي مورد بررسي به چشم مي خورد.

کلید واژه:
ایمنی، ایمنی بیمار، فرهنگ ایمنی بیمار